Żydowskie pomniki na Muranowie..

Wychwalałam już zalety macierzyństwa i poznawania podczas spacerów nieodkrytych wcześniej uroków rodzinnego miasta. Są jeszcze takie całkiem znane wcześniej, które teraz dają się uporządkować, a odwiedzającym Warszawę na pewno pomogą w organizacji dnia. Mieszkam na Żoliborzu, blisko granicy ze Śródmieściem, blisko mi na cmentarze i Muranów. A jak Muranów, to wiadomo, Żydzi. Dziś więc zaproponuję drogim czytelnikom temat żydowskie pomniki na Muranowie.

Pomnik został ustawiony na terenie dawnego placu przeładunkowego, skąd w latach 1942-43 wysyłano transporty do Treblinki oraz dystryktu lubelskiego. Przez plac łącznie przeszło 320 tysięcy Żydów. Pomnik wzniesiono w 1988r., kształtem nawiązuje do otwartego wagonu kolejowego. Projektanci: Hanna Szmalenberg i Władysław Klamerus. Na wewnętrznej ścianie wyryto 400 najpopularniejszych przed wojną imion polskich i żydowskich.

To 22 pomniki ustawione na terenie byłego getta. Trakt wiedzie ulicami: Stawki, Dubois, Zamenhofa.  Wyryte teksty wspomina osoby i wydarzenia związane z gettem warszawskim. Wykonane są czarnego sjenitu, są dwujęzyczne (polski i hebrajski).Odsłonięte w kwietniu 1988r.

ul. Miła/Dubois

Bunkier znajdował się pod kamienicą zniszczoną w 1939r., magazynowano tu towary szmuglowane z aryjskiej strony do getta. W 1943r. schron został otoczony przez Niemców i Ukraińców. Znajdowało się w nim ok.300 osób, cywilów i żołnierz ŻOB. Po wezwaniu do poddania się cywile wyszli na powierzchnię, a bojownicy, osaczeni w pułapce, do której zrzucane były granaty i rozpylany gaz, popełnili zbiorowe samobójstwo.  Kopiec upamiętniający wydarzenia usypano zaraz po wojnie z gruzów okolicznych domów, ustawiono także obelisk.

ul. Zamenhofa (przed Muzeum Historii Żydów Polskich)

W tej okolicy w czasie powstania toczyły się najcięższe walki. 11 metrowy pomnik zaprojektował Marek Suzin, a wykonał Natan Raport, odsłonięto go w piątą rocznicę wybuchu powstania w getcie (1948r.). Wykonany jest z grubo szlifowanego labradorytu pochodzącego ze szwedzkich kamieniołomów w Hunnebostrand. Zamówiony był przez Alberta Speera (ministra gospodarki III Rzeszy) do budowy pomników zwycięstwa Hitlera (które nigdy nie powstały, a kruszec został wykupiony przez szwedzkie środowiska żydowskie).

Po lewej stronie, przed siedzącym na ławce Janem Karskim znajduje się pierwszy pomnik bohaterów getta, powstały w 1946r.

skwer im.  gen. Jana Jura-Gorzechowskiego (al. Jana Pawła II, ul. Dzielna, ul. Smocza)

Zasadzony w czerwcu 2014r. Inicjatorami pomysłu są Dom Spotkań z Historią oraz włosku fundacja GARIWO. Idea nawiązuje do mediolańskiego ogrodu, nieco większego o podobnym charakterze. Sprawy nie tyczą się tylko Żydów, ale również sprawiedliwych w innych kwestiach. Upamiętnionych na razie zostało 9 osób, ich liczba co roku ma rosnąć.