“…but this is the problem of looking into things. When you actually do the research everything secretly sucks!”
Tekst dedykuję blogerom: Karolinie, Bartkowi, Oliwii i Marcinowi, którzy (nieświadomie) pomogli mi podjąć decyzję.
Dedykuję też tacie, który przez nią nie pojechał na wakacje.
Tygodniowy rejs po Morzu Śródziemnym. Zawitanie do trzech wspaniałych śródziemnomorskich krajów, odwiedzenie znakomitych miast i miasteczek.
Luksusowy statek. Kilka bardzo dobrych restauracji, basen, bawialnia dla dzieci. Możliwość rozpakowania się tylko raz i budzenia się codziennie w innym miejscu. Bez straty czasu – statek płynie, gdy śpię. Bez męczących przejazdów czy nudnych przelotów. Za to z idealnym widokiem podczas śniadania i z takimi rozrywkami, jak koncerty, przedstawienia, seanse filmowe.
W czasie pisania tych słów miałam być na rejsie luksusowego statku, który opływa Morze Śródziemne. Plan był taki, że wezmę Korę, która na pewno byłaby zachwycona basenami i salami zabaw i mojego tatę, którego żywiołem jest właśnie woda i który wielokrotnie mówił, że największym błędem jego młodości było niepójście do szkoły pod żaglami. Miałby świetne wakacje z ukochaną wnuczką w wymarzonych warunkach.
A to wszystko za darmo. A raczej w ramach wycieczki dziennikarskiej, na którą zostałam zaproszona.
Zrezygnowałam.
Rejsy turystyczne a ekologia. Co wiedziałam?
Tak, dostałam zaproszenie na tygodniowy rejs organizowany przez jedną z najbardziej znanych linii rejsowych. W jej ramach mogłam wziąć dwie osoby towarzyszące.
Cieszyłam się jak małe dziecko. Sami powiedzcie – czy to nie brzmi, jak spełnienie marzeń? Kilka godzin spędziłam na internetowej stronie firmy i czytałam o programach ich rejsów i wycieczek fakultatywnych.
Jednak w tym samym czasie z tyłu głowy miałam wątpliwości. Pomijam fakt, że nie sądzę, by Fast Travel, gdy przez tydzień odwiedzam 5 miast i 3 państwa był moim ulubionym sposobem podróżowania. Stali czytelnicy wiedzą nie od dziś, że bliższe mi jest raczej dwutygodniowe zwiedzanie jednej włoskiej prowincji.
Rocznie wakacje na morzu
wybiera 30 milionów turystów.
Przede wszystkim Amerykanie
i Niemcy.
Ale nie to było główną przyczyną wątpliwości.
Choć nigdy nie wgłębiałam się w ten temat, wiedziałam, że rejsy nie cieszą się dobrą ekologiczną sławą. Myślałam o zanieczyszczeniu morza, o tonącej Wenecji i o statku Costa Concordia, którego zatonięcie i wpływ tego na florę i faunę morską wielu nazywa katastrofą ekologiczną.
Dodatkowo mam w sobie bardzo wyraźny obraz, który widziałam, gdy mieszkałam w Trapani na Sycylii. Pewnego dnia spacerowałam po starym mieście i dziwiłam się, skąd tam tylu turystów. Owszem – Trapani już wtedy było turystycznym miastem, jednak nigdy nie było tam takich tłumów.
Wtedy go zobaczyłam. Dziewięciopiętrowy blok-statek, który wyrósł przy Via Torrearsa – ulicy, która jest wizytówką miasta.
Potwór, który zasłonił światło, sprowadził tłumy i zepsuł miasto. Na szczęście wieczorem odpływał.
Teraz okazało się, że chcę na tym potworze być, a wątpliwości próbuję zamieść pod dywan.
Jednak nie mogłam tego do końca zrobić. Nie po to jestem wegetarianką, sortuję śmieci, staram się być less waste, oburzam się na brak wiedzy ekologicznej otoczenia, a do polityki weszłam w dużej mierze z myślą o środowisku, by w tym samym czasie – w miesiącu Młodzieżowego Strajku Ekologicznego i wystąpienia Grety Thunberg na szczycie ONZ – wejść na pokład rejsu, co do którego mam etyczne wątpliwości.
By je rozwiać zaczęłam reaserch. Pochwaliłam się na Facebooku, że płynę, weszłam na stronę linii rejsowej, by poszukać informacji o działaniach ekologicznych, w jakie się angażują.
Niestety – nie uspokoiłam się. Przeciwnie. Kolejne artykuły, filmy i statystyki odsłaniały przede mną więcej i więcej. Po kilku godzinach cieszyłam się, że nie podpisałam jeszcze umowy i grzecznie podziękowałam.
Jako influencerka – nieważne, czy mikro czy na większą skalę – mam wobec was zobowiązania. Zaangażowałam się rok temu w akcję „Z szacunkiem przez świat”, w ramach której prosiliśmy Wojciecha Cejrowskiego o zmianę narracji. Dziś postanowiłam napisać ten tekst. A w nim chcę się podzielić tym, czego się nauczyłam i wyjaśnić dlaczego uważam, że rok w którym ogłoszono kryzys klimatyczny, to beznadziejny moment, by wybrać się na rejs wielkim wycieczkowcem.
zdj. Pexels.com
Rejsy wycieczkowe – najszybciej rozwijająca się gałąź TANIEGO podróżowania
Tak! Największą niespodzianką jaką odkryłam w czasie mojego interesowania się rejsami, jest to, że one są w niesamowicie dobrych cenach.
Za tygodniowy rejs zapłacicie nawet mniej niż 2000 zł! To porównywalna cena do wycieczek samolotem do hoteli nad Morzem Śródziemnym. A dostajecie poczucie, że płyniecie na rejs luksusowy, gdzie czeka na was kasyno, koncerty, wykwintna kuchnia. Jeśli ktoś sprzedaje luksus za tanio,
to znaczy, że coś jest nie tak.
Albo zagrożone jest Twoje
bezpieczeństwo, albo za pozorem
luksusu skrywa się tandeta,
albo cierpi na tym środowisko
i pracujący na statkach ludzie.
Nic dziwnego, że rynek wycieczkowców rozwija się tak dobrze. Rocznie na wakacje na morzu wybiera się 30 milionów osób! Przede wszystkim Amerykanie, coraz więcej Niemców. Obecnie rynek w skali globalnej jest warty 50 miliardów dolarów.
Jeśli ktoś sprzedaje luksus za tanio, to znaczy, że coś jest nie tak. Albo zagrożone jest Twoje bezpieczeństwo, albo za pozorem luksusu skrywa się tandeta, albo cierpi na tym środowisko i pracujący na statkach ludzie. Obawiam się, że w przypadku rejsów możemy mówić o wszystkich trzech punktach, jednak na potrzeby tego tekstu chcę się skupić tylko na tym trzecim.
Opowiem wam o kilku – z mojej perspektywy kluczowych – sprawach. Chcę wam powiedzieć, czym oddychacie na wycieczkowcach, jak statki wpływają na florę i faunę morską, jak wpływają na miasta, do których przybijają, a w końcu – kto pracuje na rejsach i ile zarabia. Wreszcie sprawdzimy czy i jak może być lepiej i czy musimy rezygnować z rejsów całkowicie.
zdj. M. McBey
Jego wysokość SMOG! Czy w Twojej kajucie jest oczyszczacz powietrza?
Smog już od kilku lat jest medialnym bohaterem Polski. Co roku o tej porze w telewizji i na Facebooku pojawiają się pierwsze doniesienia o przekroczonych normach zanieczyszczeń w powietrzu, a tłumy Polaków rzucają się do sklepów po oczyszczacze powietrza.
Winimy trzy instytucje. Po pierwsze – fabryki. Po drugie – prywatnych właścicieli domów i kamienic, którzy palą w niespełniających norm piecach, używają węgiel lub – o zgrozo – plastik. W końcu po trzecie – winimy samochody. W miastach powstają fajne inicjatywy darmowych przejazdów transportem publicznym dla kierowców. To wszystko z jednej strony zatruwa nas w naszych miastach i miasteczkach, a z drugiej przyczynia się do ocieplenia klimatu i powoduje katastrofę klimatyczną.
A wiecie że tylko jeden statek rejsowy emituje tyle gazów co na takiej samej trasie 5 milionów samochodów?
Jeden statek rejsowy emituje
tyle szkodliwych gazów,
co 5 milionów samochodów.
Tak! Rocznie 100 milionów samochodów emituje tyle spalin, co zaledwie 47 statków. Wiemy, że wielkimi trucicielami atmosfery są samoloty, tymczasem na jednego pasażera statku rejsowego przypada cztery razy więcej dwutlenku węgla niż na pasażera lotniczego, który przebyłby podobną trasę. Innymi słowy, jeśli na pokładzie statku jest 6000 pasażerów, a statek pokonuje 1500 mil morskich, to potrzeba 100 samolotów, które lecą z Warszawy do Paryża, by wypuścić do atmosfery taką samą ilość dwutlenku węgla.
Oczywiście wpływa to na miasta do których dobija wycieczkowiec i na ziemie przy których przepływa. Ciekawostką jest, że wśród 10 najbardziej zanieczyszczonych miast Wielkiej Brytanii jest Southhampton, który jako jedyny na tej liście nie posiada przemysłu. Jednocześnie jest to największy port statków wycieczkowych w kraju.
Oczywiście zanieczyszczenie środowiska bierze się nie tylko i nie głównie ze statków wycieczkowych, jednak warto zauważyć, że to przede wszystkim wycieczkowce nie spełniają żadnej praktycznej funkcji handlowej lub produkcyjnej.
Zauważmy jak często nie zdajemy sobie z tego sprawy i uważamy miasta nadmorskie za najzdrowsze do życia miasta w kraju. Tymczasem coraz więcej miast zamyka się na statki rejsowe. Nie tylko przez CO2.
Flota jednej firmy rejsowej
wytwarza 10 razy więcej
dwutlenku siarki niż wszystkie
samochody w Europie.
Jeszcze gorzej wygląda sytuacja z dwutlenkiem siarki. Jak ustalił Transport & Environment europejskie statki tylko jednej firmy Carnival wytwarzają 10 razy więcej dwutlenku siarki niż wszystkie samochody w Europie!
Flota, która składa się z kilkudziesięciu statków wypuszcza do atmosfery 10 razy więcej dwutlenku siarki niż 260 milionów samochodów!!!
Czy was też właśnie rozbolała głowa?
Wycieczkowce w Wenecji – Banksy na ratunek laguny
Co powoduje dwutlenek siarki? A no stoi za tym, co nazywamy kwaśnym deszczem. Te dewastują lasy, wpływają na ziemię i rosnące w niej rośliny, powodują bezpłodność u ptaków.
Wpływają też na miasta, również te zabytkowe – rozpuszczają wapień i cement.
Najgłośniej mówi się w tym kontekście o Wenecji. Zaledwie kilka miesięcy temu, w czasie weneckiego Biennale, słynny artysta Banksy stanął na Placu św. Marka z instalacją przedstawiającą wielki wycieczkowiec wpływający do miasta.
Wenecja jest trzecim najbardziej zatrutym przez wycieczkowce miastem basenu Morza Śródziemnego (raport T&E). Wpływa to tak na zdrowie mieszkańców i przyjeżdżających tam turystów, jak i bezpośrednio na budynki. Wenecja tonie!
Trzeba przyznać, że Banksy zrobił świetną robotę! Opinia publiczna zwróciła swoje oczy ku Wenecji, a Facebook zapełnił się przerażającymi zdjęciami olbrzymów, pływających w bezpośrednim sąsiedztwie starego miasta. Niestety, pomimo wcześniejszych zapowiedzi, że we wrześniu 2019 roku zostanie wprowadzony zakaz wpływania do Laguny Weneckiej, tego zakazu ciągle nie ma.
Na pierwszym miejscu wśród najbardziej zanieczyszczonych miast jest Barcelona. Drugie niezaszczytne miejsce przypada Palmie de Mallorca.
Zakaz wpływania do miasta nałożyła np. Genua we Włoszech. Wenecja i Amsterdam również planują to zrobić. Ograniczyć ilość wpływających statków zamierza Dubrownik w Chorwacji, Bergen w Norwegii i Palma de Mallorca.
Moglibyście spytać, jak to jest, że to właśnie miasta portowe są aż tak bardzo zanieczyszczone. Statki powinny tam przypływać, gasić silniki i włączać je dopiero wieczorem, gdy będą odpływać. Nie powinno to być takie złe, prawda?
Najbardziej zanieczyszczonym przez wycieczkowce miastem w Europie
jest Barcelona. Zaraz za nią
Palma de Mallorca i Wenecja.
A no tak powinno być. Niestety, kiedy wycieczkowiec wpływa na 8 godzin do portu, zwykle przez cały ten czas ma włączony silnik. O tym pisze na polskim rynku Gabriela Łazarczyk w Wyborczej. Przez 8 godzin korzysta z własnego zasobu energii (napędzanego szkodliwym mazutem), co sprawia, że w portach przez większość dnia po prostu nie powinno się oddychać. Dlaczego statki nie są podłączone do sieci i nie korzystają z czystszego prądu na lądzie?
Możecie się domyślić odpowiedzi – bo tak jest taniej. Na szczęście pojawia się coraz więcej głosów, że linie rejsowe będą zmuszone przesiąść się na alternatywne źródła energii.
Czy pływanie na statku rejsowym jest zdrowe?
Po lekturze powyższego wywodu możecie się domyślić – nie jest.
Jak czytam na portalu Niemcy-online niemieccy dziennikarze przeprowadzili pomiary na dużych statkach wycieczkowych. Okazało się, że zanieczyszczenie powietrza na ich pokładach równają się tym w Pekinie. Kupowaliście ostatnio oczyszczacz powietrza do domu? Upewnijcie się, że macie go w kajucie!
Na statkach pasażerskich oczywiście są filtry, które obniżają emisję gazów. Niestety, specjaliści podejrzewają, że te często są ściągane na pełnym morzu.
Pomiary jakości powietrza
przy okrętowym basenie wskazały
na ośmiokrotne przekroczenie norm
pyłu zawieszonego 2,5.
Okazuje się, że Prawo Morskie jest właściwie zbudowane z luk. Podczas gdy do coraz większej ilości miast nie możemy wjeżdżać samochodami na dieslu, na morzu nie ma żadnych ograniczeń (za Gazeta.pl).
Czaicie paradoks? Wasza mała Toyota w 2025 roku nie będzie mógł wjechać do Norwegii, ale wycieczkowiec może!
Nikt nie kontroluje, jakie emisje spalin statek wytwarza na pełnym morzu. Powietrze badane przez reporterów było 2 razy bardziej zanieczyszczone niż na Piccadilly Circus W Londynie. Na innym statku stan powietrza mierzonego bezpośrednio przy hotelowym basenie przekroczył ośmiokrotnie normy pyłu zawieszonego 2,5!
Pływanie na jachcie jest po prostu niezdrowe. Jeśli w czasie rejsu będzie bolało was gardło, będziecie mieć kaszel czy duszności, to nie miejcie wątpliwości co do tego, kto jest winny. Te problemy to codzienność w Barcelonie.
Specjaliści szczególnie ostrzegają astmatyków i osoby z chorobami wieńcowymi.
Co u pana delfina? Jak floty wycieczkowe wpływają na morski ekosystem
W skrócie omówiłam kwestie zanieczyszczonego powietrza, choć przykłady, na które trafiłam w ostatnich tygodniach, mogłabym jeszcze mnożyć przez kilkanaście stron). Czas na trochę mniej głośny temat jakim jest zanieczyszczenie mórz i oceanów.
Prawo pozwala wyrzucać do oceanu
jedzenie, odpady ładunku,
środki czystości i zwłoki zwierząt!
Tak jak zaznaczyłam wyżej, po przestudiowaniu Prawa Morskiego, to jawi mi się, jako jedna wielka dziura, która pozwala statkom robić… za dużo.
Na przykład: prawo pozwala wyrzucać do oceanu jedzenie, odpady ładunku, środki czystości i zwłoki zwierząt!
Na statku płynie, dajmy na to, 2000 osób. Te osoby sikają, srają, biorą prysznic, zostawiają resztki jedzenia. A na to wszystko idą hektolitry chemii, która ma zachować porządek na statku
Tia… jak przyjemnie.
W 2014 roku w skali światowej do mórz i oceanów trafiły 4 miliardy litrów ścieków. Tylko ze statków wycieczkowych!
A ile poszło konkretnie z Twojego statku? W czasie tygodniowego rejsu ze statku, który wozi 3000 pasażerów, do morza trafia 800 tysięcy litrów ścieków.
Czy świat o tym nie wie? Wie!
W czasie tygodniowego rejsu
do morza trafia 800 tysięcy litrów ścieków.
Trzeba przyznać, że jest lepiej. Tworzonych jest coraz więcej regulacji i przepisów. Powstaje coraz więcej stref morskich ze szczególnie cenną florą i fauną, które są wyłączone z ruchu statków wycieczkowych. Ścieki muszą być filtrowane, podobnie z benzyną, która ma być coraz bardziej przyjazna środowisku.
Nie zmienia to faktu, że co chwila firmy rejsowe są sądzone za łamanie prawa. Olbrzymie kary są nakładane nie tylko za wypuszczanie do morza oleistych substancji, ale też – przyziemnej – wody z toalet. Raporty o nakładanych karach znajdziecie na tej stronie Cruise Junkie.
Katastrofy morskie
Zastanawiałam się czy napisać tu jaką tragedią dla ekosystemu jest katastrofa morska.
Zdecydowałam się tego nie robić. Trzeba przyznać, że katastrofy to wyjątek od reguły, a mi zależy na tym, by przedstawić regułę.
Jeśli chcecie poczytać o tym temacie, to z łatwością znajdziecie odpowiednie artykuły w Googlu.
Co z tymi miastami? Zrównoważona turystyka nie ma z rejsami nic wspólnego!
Chciałabym wrócić do miast i problemów które bezpośrednio dotyczy branży turystycznej.
Oczywiście wiemy już o zanieczyszczonym powietrzu, glebach i morzu. A teraz pomyślmy o tym, czego nienawidzi każdy, kto stoi piątą godzinę na Zakopiance, albo w sierpniu przechodzi przez krakowski Rynek – o przeludnieniu.
Niewielkie śródziemnomorskie miasto, Trapani. Żyje swoim życiem – mniej lub bardziej opartym na turystyce. Ze swoimi 70 tysiącami mieszkańców robi co może, by było jak najlepiej. Dzieci idą do szkoły, dorośli do pracy. Szpitale przyjmują chorych, restauracje zapraszają klientów, często turystów.
I wtedy przypływa statek. A na ląd schodzi 3000 osób. Wyobrażacie sobie być tam w tym momencie? Jakikolwiek urok śródziemorskiego spokoju znika. Jeszcze gorzej, gdy mówimy o małej greckiej wyspie, która ma być rajem Slow Life. Powstał nawet blog, który mówi dokładnie jakich miast kiedy unikać, bo wtedy przybija tam wycieczkowiec.
wycieczkowiec w Wenecji
Jaki zysk mają miasta z przypłynięcia morskich turystów? Ci nie śpią w tutejszych hotelach (nocleg mają na statku). Owszem coś tam zjedzą w restauracji, ale nie za dużo (wyżywienie mają na statku), kupią pamiątkę, może wycieczkę jednodniową, może przejazd taksówką.
A potem odpłyną i znowu na tydzień będzie cisza.
Trwa dyskusja czy statki przynoszą miastom więcej dobrego czy złego. Idealna sytuacja jest, gdy miasto może sobie turystycznie poradzić bez nich – tak jest w przypadku Wenecji i Barcelony – te miasta naprawdę nie potrzebują dodatkowych turystów ze statków. Ich turystyczny dochód jest wystarczający.
Dla mniejszych miejscowości 3000 potencjalnych klientów faktycznie może być szansą. W ciągu jednego dnia można mieć w swoim sklepie obroty przekraczające 1000% miesięcznych zarobków. Jednak nie jest to dochód zrównoważony.
Tracą na tym małe hotele i pensjonaty. Tracą niezależni restauratorzy, którzy powinni mieć klientelę przez cały tydzień, a nie nadmiar klientów tego jednego dnia. Jeśli masz wybrać przyjazd do miasta i zostanie w nim na noc, a podróż rejsem, to nie miej wątpliwości – więcej dobrego dla rozwoju miejscowości zrobisz, gdy swoje pieniądze zostawisz u pani Julii i pana Sergia, którzy prowadzą pensjonat.
Na ciekawą rzecz zwraca uwagę Karolina Kania – autorka bloga Ethnopassion – która w swoich pracach naukowych mówi o wpływie wycieczkowców na społeczność Nowej Kaledonii. Przytacza wypowiedź osoby, która jest wściekła na ruch statków pasażerskich, też z tak przyziemnego powodu, jak potrzeby fizjologiczne! Gdy pasażerowie schodzą na ląd, nie mają do dyspozycji wystarczającej liczby toalet i… możecie sobie wyobrazić, jak to się kończy.
W artykule piszę przede wszystkim o naszych europejskich rejsach. Jeszcze ciekawiej wygląda to na Pacyfiku. O tym opowie Karolina, autorka bloga Ethnopassion
Od pięciu lat prowadzę etnograficzne badania terenowe na kaledońskiej Île des Pins na Południowym Pacyfiku. Zajmuję się relacjami społeczno-politycznymi i konfliktami związanymi z rozwojem turystyki. Temat statków wycieczkowych i podróżujących nimi turystów jest mi szczególnie bliski, bo konflikty, które analizuję są ściśle powiązane z tym – prężnie rozwijającym się – sektorem turystyki.
Na niewielkiej Île des Pins rozkład rejsów statków wycieczkowych, przypływających sto razy w roku, organizuje życie wyspiarzy. Goszczenie turystów z jednej strony pozwala wyspiarzom wygenerować znaczne dochody. Z drugiej – dzięki krótkim wizytom (turyści przebywają na lądzie zwykle od godziny 8 do 15) – miejscowi mają wystarczająco dużo czasu na tradycyjne zajęcia, takie jak praca w polu, rybołówstwo czy udział w ceremoniach zwyczajowych. Poza tymi niewątpliwymi korzyściami, istnieje jednak ciemna strona rozwoju tej gałęzi turystyki. Na Île des Pins mieszka około 2000 osób. Z pokładu statku rejsowego na wyspę za każdym razem schodzi od 2000 do 4000 tysięcy wycieczkowiczów. Kąpią się oni głównie w dwóch zatokach: Kuto i Kanumera. W dni, w które na wyspie są turyści, wyspiarze unikają kąpieli w tych zatokach. Zniechęca ich zanieczyszczenie wody przez tłumy turystów, wysmarowanych toksycznymi kremami z filtrami przeciwsłonecznymi (znajomi wspominali mi o wysypkach, które pojawiały się na skórze dzieci po tym, jak wykąpały się w Kuto po południu, po odpłynięciu wycieczkowca). Kwestie środowiskowe – niszczenie raf koralowych (nie tylko przez wspomniane toksyny, ale również nieuwagę chodzących po nich turystów), zanieczyszczanie oceanów, śmieci – to nie jedyne problemy i wyzwania stojące zarówno przed społecznościami goszczącymi statki wycieczkowe, ale przede wszystkim przed międzynarodowymi armatorami. Nadmierna eksploatacja odwiedzanych miejsc (statki zatrzymują się wciąż w tych samych portach, wycieczkowicze zwiedzają wciąż te same atrakcje), czy nierówny podział zysków pomiędzy osobami zaangażowanymi w rozwój turystyki wycieczkowej na Île des Pins powodują napięte relacje między wyspiarzami, prowadząc do konfliktów i przemocy.
Mam duże wątpliwości związane z rozwojem tej gałęzi przemysłu i sama zastanawiam się, czy – biorąc pod uwagę te wszystkie wyzwania i problemy – można w ten sposób podróżować odpowiedzialnie. Wybierając się na taki rejs na pewno sprawdziłabym jaką relację ma armator z portem docelowym (czy przestrzegane są lokalne zasady i szanowane tradycje mieszkańców), a także czy armator prowadzi działania w kierunku zrównoważonego rozwoju. Będąc już na lądzie, warto pamiętać o miejscowych i o tym, żeby zapewnić im maksymalne korzyści ekonomiczne przy minimalnej szkodliwości wynikającej z naszej obecności.
Załoga statku – jakie prawa mają pracownicy statków?
No dobrze, ale zarobi kelner na statku, prawda?
Masz rację! No bo w końcu widzisz Filipińczyka, którzy Cię obsługuje i myślisz, że trafił mu się los na loterii. Że pewnie zarabia średnią krajową norweską (skoro płyniesz po fiordach), zamiast marnych groszy w Filipinach?
Niestety – obowiązuje ich prawo i zarobki z Filipin. I to prawda – wiele osób dostaje pracę, o którą trudno w ich rodzimym kraju. Jednak warunki, w jakich pracują przypominają pracę niewolniczą.
1/3 zatrudnionych na wycieczkowcach
to Filipińczycy.
Przyznam, że ciężko mi się wypowiadać na temat sytuacji załogi statków pasażerskich. Zdaję sobie sprawę, że ich sytuacja zależy zarówno od firmy, w jakiej pracują, ich roli na statku i miejsca, do którego statek kursuje. Każda sytuacja wymaga osobnego opisania, a co za tym idzie, uogólnianie jest szczególnie krzywdzące.
Jednak przeglądając dostępne w internecie reportaże łatwo możemy odkryć, że coś jest mocno nie tak. W programie „Być patriotą” Hasan Minhaj mówi nam, że 1/3 wszystkich pracowników zatrudnionych przez statki pasażerskie, to Filipińczycy. Dlaczego? Ponieważ ich prawo zatrudnienia jest najkorzystniejsze.
Filipińska załoga statku często pracuje 70 godzin tygodniowo za 1,80 dolara za godzinę. Co więcej, zgodnie z filipińskim prawem, nie może sądzić pracodawcy!
W internecie znajdziecie przerażające historie osób pracujących na statkach, popartych dowodami w postaci zdjęć i nagrań warunków, w których żyją i pracują. Najwięcej dotyczą pracy na statkach Carnival Cruise Line. Zainteresowanych odsyłam do świetnie napisanych reportaży, które lepiej niż ja zza biurka opowiedzą o tym przeraźliwym wykorzystywaniu filipińskiej siły roboczej i jej widocznych związkach z postkolonializmem.
Czyli co – nakładamy ban na rejsy?
Po tych czterech tysiącach wyrazach zdaje się, że rejsy pasażerskie to czyste zło i należy je momentalnie zakazać, prawda?
Otóż nie jestem pewna i widzę pewne światełko w tunelu.
Rok 2019 w wielu kwestiach wydaje mi się przełomowy. Dzięki instalacji Banksy’ego i programowi Hasana Minhaja (który według TIME’a jest jednym ze 100 najbardziej wpływowych ludzi) temat statków pasażerskich wszedł do debaty publicznej po raz pierwszy od katastrofy Costa Concordii (2012). Świadomość na temat negatywnych stron rejsów rośnie i wpływa również na decyzje władz miast i państw – władze Wenecji zdecydowanie czują presję międzynarodowej społeczności.
W życie wchodzi coraz więcej regulacji dotyczących emisji tlenku siarki. Od 2020 roku dopuszczalny limit siarki w paliwie zostanie zmniejszony siedmiokrotnie (z 3,5 na 0,5%), a na Bałtyku już teraz wynosi on 0,1% (dane z gazeta.pl).
Na stronie Ministerstwa Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej czytamy:
„W skali globalnej w latach 2020-2025 redukcja emisji tlenków siarki z żeglugi morskiej pozwoli uniknąć około 570 000 przedwczesnych zgonów.”
W 2020 roku dopuszczalny limit siarki
w paliwie zostanie zmniejszony
siedmiokrotnie
Jest się z czego cieszyć, choć niepokojące jest to, że dziś prawie 600 000 osób ginie przez emisje ze statków.
Same linie rejsowe też wiedzą o swojej negatywnej sławie i starają się z nią walczyć. Gdy wchodzimy na ich strony internetowe, bardzo łatwo możemy znaleźć informacje o działaniach proekologicznych linii.
Jest to między innymi finansowe wspieranie parków morskich, ale nie tylko – Norwegian Cruise Lines na każdym statku ma oficera, który odpowiedzialny jest tylko za ochronę środowiska. Jego praca polega na tym, by szkolić pracowników, zwracać uwagę na niepokojące zdarzenia i rozmawiać z pasażerami.
Linie chwalą się nagrodami, które otrzymują, regulacjami, które przestrzegają i nową flotą. Costa Cruise w 2020 roku w całości odchodzi od palenia mazutu i przenosi się na LNG – ciekły gaz ziemny. Dzięki niemu statki mają wytwarzać 20% mniej dwutlenku węgla i – co ważniejsze – zredukować do zera emisję tlenku węgla i azotu! Na statkach instalowane są też skrubery, które oczyszczają spaliny, choć niestety zanieczyszczają ściekami wody.
Są minusy. Transport & Environment poświęca cały artykuł tezie, że LNG nie jest wystarczającym rozwiązaniem. Jednak trzeba przyznać, że regulacji nakładanych na wycieczkowce jest coraz więcej i branża idzie w dobrym kierunku. Jest nadzieja, że za kilkadziesiąt lat będziemy mogli się cieszyć w pełni ekologicznymi rejsami.
Teraz trzeba się zająć problemami społecznymi – taniej siły roboczej i przeludnienia odwiedzanych miast. Linie powinny zdywersyfikować obierane cele podróży, a prawo morskie być tak zmienione, byśmy nie mogli mówić o łamaniu praw człowieka.
No i oczywiście linie statków mają jeszcze jeden – znienawidzony przeze mnie -argument. Przekonują, że nagonka na nie jest niesłuszna i w niczym nie są gorsze niż lotnictwo, wielkie marki odzieżowe, inne dziedziny żeglugi wodnej.
Mają rację. Ale to nie znaczy, że nie należy o nich mówić.
I tak chcę płynąć na rejs! Co mogę zrobić?
Jeśli chcesz wypłynąć na rejs i jest to twoje wielkie marzenie, to zachęcam do podjęcia kilku kroków.
Po pierwsze zastanów się czy na pewno nie ma innych metod spędzania wakacji, które są dla Ciebie równie atrakcyjne. Być może tydzień w luksusowej agroturystyce w Umbrii ze znakomitym wyżywieniem i basenem w ogrodzie okaże się równie ciekawy? Może znajdziesz inspiracje na blogu, na którym właśnie jesteś?
Jeśli nadal wygrywa rejs, to zajrzyj na tworzony przez Friends of Earth ranking. Co roku ocenia linie i konkretne statki pod kątem gospodarowania odpadów, zanieczyszczenia środowiska, jakości wody i przejrzystości regulacji (dużym problemem jest to, że linie po prostu nie informują o wynikach swoich wewnętrznych kontroli). Co więcej możecie zobaczyć oceny konkretnych statków!
Zachęcam byście wybierali swój rejs w oparciu o ten ranking i obserwowali jego kolejne edycje w nadchodzących latach. Wybierajcie też trasy mniej uczęszczane – dobrym pomysłem jest wybór mórz, na których regulacje są szczególnie ostre – np. Bałtyk. Pamiętajcie też, by wybierać mniejsze okręty, a po przypłynięciu do miast i miasteczek róbcie zakupy i jadajcie u miejscowych, a nie w sklepach i restauracjach linii pasażerskiej.
I przede wszystkim pamiętajcie: rejsy morskie są tanie nie bez powodu. Ktoś za ten luksus musi płacić.
Bibliografia:
http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114881,24914311,luksusowe-rejsy-niszcza-srodowisko-emituja-wiecej-tlenku-siarki.html
http://wyborcza.pl/7,155287,24862043,wakacje-w-cieniu-wycieczkowca-statki-pasazerskie-truja-na-potege.html
https://www.vox.com/the-goods/2018/11/15/18096925/cruise-environment-pollution-crime
https://www.gov.pl/web/gospodarkamorska/emisje-tlenkow-siarki-i-tlenkow-azotu
https://www.youtube.com/watch?v=0nCT8h8gO1g
https://www.youtube.com/watch?v=5x7g8dmzfj4
https://www.youtube.com/watch?v=cs5UKha9ALc
http://www.niemcy-online.pl/raporty/spoleczenstwo/wycieczka-w-cieniu-co2-1387
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Cruise_ship_pollution_in_the_United_States#International_laws_and_regulations
https://grist.org/living/you-thought-planes-burned-a-lot-of-carbon-say-hello-to-cruise-ships/
https://avoid-crowds.com/europe-busiest-cruise-ports-in-2019/
https://story.californiasunday.com/below-deck
Dzięki za przeczytanie artykułu!
Mam na imię Agnieszka i od 8 lat prowadzę blog i opowiadam wam o świecie. Napisałam 4 przewodniki turystyczne i ponad 500 artykułów podróżniczych. Większość z nich przeczytacie na tym blogu. Zapraszam do dalszej lektury. Na górze macie menu, a tam wszystkie teksty 🙂
Crew
18 lutego, 2021,,zapytałem kelnerkę o zarobki ,, 2000e …. wiec powiem jak to wygląda ze strony pracownika ,spisz po 4 osoby w jednej kabinie ,pracujecie każdy w innych godzinach ,jeden spi ,drugi się kapie ,a trzeci oglada telewizję….jak się dorwiesz do pralki w czasie wolnym aby sobie roboczy garniturek wyprać to jestes szczęściarz a masz 1 na 5 mc …. wolny czas …ach jak cudnie przelicz ,pracujesz 12 h dziennie ,tak dziennie ,bez 1 dnia wolnego , wiec co robisz z czasem wolnym …. odbywasz manewry … albo padasz na ryj … o zwiedzaniu zapomnij …nie masz sil ,ani czasu dodajmy , a dodam jeszcze do tej magicznej liczby 2000e pamiętajmy ze praca na statku = brak renty , bo tego pracodawca nie opłaca ,schodzac na ląd nik ci nie placi urlopu ,schodzisz = zero płatnego urlopu ,zero składek ZUS…..przeliczając 12h pracy ,zero składek, zero napiwków, to co placi pasazer jako obligatoryjne napiwki dla załogi to jest nasza wyplata a nie dodatkowe pieniążki….. pozdrawiam serdecznie wymagających pasażerów. …. jeśli płacicie karta to dla nas nie ma nic , a osoby sprzątające na statkach im się należy duzy szacunek za 1400e bez niczego a wymagania ja w książęcym pałacu…
Marek
24 czerwca, 2020A ja kocham te rejsy, pół świata zwiedziłem (ponad 30 rejsów, najdłuższy ponad 30 dni), ostatni w Grudniu 2019 z Rzymu do Singapuru, niestety jak każdy diesel zanieczyszczają, ale wypoczynek najlepszy, polecam wszystkim. Obsługa zarabia na czysto około 1000 euro miesięcznie, więc dla nich to majątek. Będę kontynuował.
Dawid
9 marca, 2020Zanieczyszczenia plus dzisiejszy problem z korona-wirsuem definitywnie na chwile obecną uziemia wycieczki rejsowe!
Szkoda jednak zdrowie najważniejsze!
Globfoterka
5 lutego, 2020Dziękuję za ten tekst. Jest bardzo potrzebny.
Jarek
27 listopada, 2019Te wszystkie wyliczenia w tabelkach mnie po prostu rozwalają, kto to robił, dzieci z 3 klasy. Weźmy np. Barcelonę 105 statków wycieczkowych, ale w skali roku, a nie na dzień. Kto był w porcie to widział 1 do 2 statków w sezonie to wszystko, po sezonie 1 na kilka dni. Po drugie statek po przybiciu do portu już nie płynie, bo i po co ? Pracują tylko generatory prądu, główne silniki są wyłączone. Ilość samochodów w Barcelonie to nie jak Pani podaje 650 000 a 1100000 na rok 2019 bez uwzględnienia turystów i motorów. Kto robił te wyliczenia szanowań pani?
Agnieszka Ptaszyńska
28 listopada, 2019Świetnie, dziękuję za informację o błędnych daniach. Będę weryfikować. Kto robił wyliczenia widzi Pan w podpisie tabelki :).
Oczywiście, ze 105 statków w skali roku.
Jurek
27 listopada, 2019Pewnie zostanę zlinczowany za ten komentarz, moje ryzyko. Przeczytałem i powiem, że ilość bzdur i półprawd i jakie pani, która nigdy nie płynęła takim statkiem przytacza bije na głowę naszych polityków. Co zdanie to jakaś dowolność w żaglowaniu danymi. Byłem na 4 rejsach, dwóch armatorów, rozmawiałem z załogą i to, co opisuję to moje własne doświadczenia, a nie jakieś opowieści za siedmiu gór czy cytaty z prasy. Pani pisze, że te rejsy są bardzo tanie, ale nie podaje faktycznych kosztów to tak jak z pensją brutto i netto. Napiszę jak to tanio wygląda, jak mamy czas spakowane walizki i jesteśmy zarejestrowani u armatora to ustrzelimy rejs i za 360 €, 7 dni po Morzu Śródziemnym, kabina wewnętrzna bez okna, port z Genui, doliczmy dojazd, do tego dochodzi 10 € dziennie obligatoryjnego napiwku, + alkohole, woda, kawa płatne dodatkowo i już przestaje to tak tanio wyglądać. W artykule nie wspominano o wycieczkach fakultatywnych, te u armatora kosztują średnio 150 € jeden wyjazd, co już to przestaje wyglądać na 2000 zł ? Idźmy dalej, do jak to pani napisała, wyzysku pracowników, jak wcześniej napisałem każdy uczestnik rejsu jest zobligowany do wpłaty napiwków rozdzielanych miedzy załogę co daje jak łatwo policzyć 3000 turystów x 10 € x 24dni = 720 000,00 € dla 700 członków załogi (przeciętny średniak wśród wycieczkowców) do tego pensja. Sam byłem ciekawy ile zarabia załoga i zapytałem o to kelnerkę, czyli ten niższy personel pokładowy. Pani odpowiedziała, że średnio ma 2000,€ na miesiąc + pranie, wyżywienie, mieszkanie (kontrakt na 6 miesięcy), nie wiem, czy to z tymi napiwkami, czy bez, ale i tak nie wygląda to na wyzysk. Co do ekologii to nie wiem, czy więcej spali 10 samolotów wiozących po 300 pasażerów lub 1500 samochodów po 2 pasażerów, czy wycieczkowiec wiozący 3000, sprawa do wyliczenia, myślę, że na korzyść statku. Nie zająknęła się pani słowem o setkach kontenerowców stojących całe dnie na redzie i pierdzących pewnie stokrotkami a raptem 2 lub 1 wycieczkowiec czyni spustoszenie. Te stalki, na których pływałem, w krajach azjatyckich zdają cześć żywności w postaci gotowych posiłków do szkół lub innych organizacji humanitarnych, nie wiem, czy pani dzieli się też z biednymi lub wpłaca pieniądze na Unicef co robią armatorzy. Nie bronię armatorów, bo jak każda firma chce zarobić i optymalizuje zyski co uważam za słuszne bo nikt z nas nie chodzi do pracy za darmo, ale żonglowanie statystykami na zasadzie ja i mój pies mamy po 3 nogi, bardzo mnie irytuje. Jeżeli ktoś nie chce korzystać z tej formy zwiedzania jego sprawa, zawsze może skorzystać z doświadczeń Pana Aleksandra Doby i opłynąć świat kajakiem, tanio, ekologicznie i bez wyzysku. To na tyle w tej sprawie, chętnie podyskutuję z osobami, które były na takich rejsach i wiedzą, o czym piszą, odnoszą się do konkretnych rejsów lub armatorów. Pozdrawiam.
Agnieszka Ptaszyńska
28 listopada, 2019To czy płynęłam czy nie wyprostowałam już w komentarzach wyżej. Nie popłynęłam tym razem, w przeszłości owszem.
Proszę o informację, jaką firmę dotyczy obligatoryjny napiwek. Dziękuję
Ola
27 listopada, 2019To jeden z najbardziej wartościowych tekstów jaki przeczytałam w internecie od dawna. Właściwie mogę rzec, że to JEST najbardziej wartościowy tekst! Dziękuję Ci za niego i za to, że w tak prosty i przystępny sposób opisujesz wagę problemu.
Alhar Klinkier
14 listopada, 2019Ten rodzaj turystyki dopiero u nas raczkuje. W świadomości statystycznego Polaka rejsy są bardzo drogie i dostępne dla nielicznych. Tymczasem 7 dniowy rejs po Morzu Śródziemnym to koszt poniżej 1000 Euro za osobę. Biura podróży coraz częściej prezentują tego typu oferty. Zatem chcąc, nie chcąc należy się spodziewać zwiększenia szansy usłyszenia języka polskiego na pokładach.
admin
14 listopada, 2019tak, ale mam wrażenie, że Pana komentarz nie ma nic wspólnego z artykułem.
Alhar Klinkier
15 listopada, 2019Chciałem przez niego przekazać, że Polacy nie mają w zakresie szkodliwości rejsów dla środowiska zbyt wiele na sumieniu bo póki co ten rodzaj turystyki jest u nas mało popularny. Niestety to się zmienia.
admin
18 listopada, 2019a, rozumiem. Dzięki za wyjaśnienie 🙂
Julka
12 listopada, 2019świetny temat, super napisane :))
admin
13 listopada, 2019dziękuję
cj
6 listopada, 2019byłem na rejsie, ale brygiem – polecam, zupełnie inna atmosfera
Maja
3 listopada, 2019Świetnie napisane
Ula
28 października, 2019Ja tam bym sie nie wybrała,nawet nie myslałam o tym
Paula
25 października, 2019Nigdy nie byłam na rejsie i nie zamierzam.
Hojny
22 października, 2019Filipińczykom (jak również kelnerom innych narodowości, w tym Polakom) należy jak najczęściej dawać duże napiwki. Wówczas nie będą biedować.
admin
24 października, 2019jeśli są kelnerami – tak. Ale co ze wszystkimi, którzy pracują w kuchni i pod pokładem, których nigdy nie spotykamy?
Jola
27 listopada, 2019Czy był pan na takim rejsie ? Jeżeli był to pewnie pan wie, że do rachunku codziennie dochodzi 10 € napiwku dla załogi i nie ma zmiłuj. To wszystko dzielone jest miedzy załogę, tak średnio licząc po 1000 € na łeb, plus pensja. Pytałem kelnerki ile dostaje na miesiąc popwiedziała, że przeciętnie 2000 €. Obsługa pokoi jak i kelnerki dostają jeszcze dodatkowo napiwki od klientów. Te ostanie, jeszcze dorabiają przy sprzedaży lewych drinków. Nie będę tego opisywał, ci co pływają wiedzą o co chodzi. Obecnie nie ma niewolnictwa, Filipińczycy nieźle opanowali te statki, proszę spróbować dostać się do obsługi i przebić przez filipińskiego oficera.
Jako
22 października, 2019Chcąc cokolwiek zrobić z truciem Ziemi trzeba ograniczyć bezsensowną konsumpcję we wszelkich przejawach. Wycieczkowce są jaskrawym przykładem, ale czy na pewno musisz na własne oczy zobaczyć Wieżę Eiffla czy Taj Mahal? Na zdjęciu nie wystarczy? Podróże trują a turystyka tak na prawdę jest zaspokajaniem próżności i tyle. Nie produkuje żadnej wartości dodanej niezależnie czy odbywa się samochodem, statkiem, samolotem, czy autobusem.
Czy wszystko co kupujemy naprawdę jest potrzebne? Nie da się bez tego przeżyć? Popyt nakręca podaż, podaż zwiększa produkcję, produkcja truje.
Niestety skuteczna walka z zanieczyszczeniem oznacza stagnację gospodarczą bezrobocie … Jesteśmy na to gotowi?
admin
24 października, 2019Tak, podjąłeś bardzo ważny temat turystyki jako guilty pleasure. Oczywiście można się kłócić, że podróże mogą nam pomóc w zdobyciu wiedzy, którą potem przekładamy na dobre uczynki – zwiększają świadomość. Ale nie jest to turystyka masowa, ta najczęściej spotykana.
I też – turystyka oczywiście jest bardzo ważna dla gospodarki. Wyobraźmy sobie koniec turystyki. Co wtedy się stanie z Marokiem? Tajlandią?
Jednak powiedzmy sobie szczerze – czy to nam grozi? Są osoby, które ograniczają loty samolotami. Powiedzmy, że ograniczy je nawet 20% społeczeństwa. To zdecydowanie wstrząśnie branżą, ale nie złamie jej.
Ppp
22 października, 2019Najpierw zacząłem odpowiadać na kolejne Twoje argumenty, ale zrobił się zbyt długi komentarz, a generalna zasada i tak jest jedna:
Jeśli podzielisz ilość szkodliwości przez liczbę przewożonych ludzi, wynik może nie być taki zły. O ile nie jesteś gotowa zrezygnować z jeżdżenia w ogóle, to pomiędzy sensownymi metodami odbycia danej podróży różnice mogą być niewielkie.
To jak z abonamentem na cały rok – wydaje się drogo, bo trzeba na raz wydać kilkaset złotych, ale po podzieleniu tego przez 365 dni, a to jeszcze przez liczbę osób w gospodarstwie domowym – wyjdą grosze.
5000 ludzi, przebywających tę samą trasę, ale każdy z osobna innymi środkami transportu, spowodowałoby porównywalne problemy. A w transporcie zbiorowym nawet większe.
Czy nie ma innych metod – oczywiście są, ale człowiek powinien w swoim życiu spróbować jak najwięcej. Można siedzieć w domu i patrzeć we własną ścianę, tylko jaki to ma sens? Ekologia, to nie wszystko.
Pozdrawiam.
admin
22 października, 2019zachęcam do wczytania się w tekst – mówię tam między innymi o emisji na osobę.
Paulina
21 października, 2019Oj, Agnieszko, zrobiłaś tu kawał świetnej roboty. I doskonały research. Podziwiam to i bardzo mocno dziękuję.
Temat statków wycieczkowych jest mi niestety doskonale znany. I niestety, jest to temat rzeka, bardzo wiele musiałoby się zmienić w temacie wycieczkowców żeby ujrzeć światełko w tunelu, przynajmniej w moim wypadku, ale niestety na to się nie zanosi 🙁
Erynia
21 października, 2019Gratuluję podjęcia odpowiedzialnej decyzji. Tym wpisem pokazałaś, że jesteś jednym z nielicznych blogerów, którzy nie zareklamują bezkrytycznie wszystkiego, co im się podsunie pod nos.
admin
22 października, 2019nie mam tak negatywnego zdania o blogerach. Większość z nas uważnie wybiera współprace, a jeśli wybieramy takie, które pasują nam tylko tak sobie, wtedy patrzymy na portfel. W końcu z czegoś trzeba żyć.
Erynia
22 października, 2019Można żyć nie tylko z bloga. Ja żyję z pracy a podróżuję w czasie urlopu. Każdą podróż opłacam sama. Wszystko ma swoje “zady i walety”…
Kornelia
16 października, 2019świetnie się czyta Twoje wpisy 🙂
admin
22 października, 2019dziękuję.
P
14 października, 2019“Pływanie na jachcie jest po prostu niezdrowe.”
To nie są jachty.
admin
22 października, 2019masz rację.
Dana
13 października, 2019Byłam – Kanary I Madera. Nigdy więcej nie popłynę. Polaków około 25 osób. Anglicy I Niemcy w większości – zblazowani, znudzeni życiem, cały rejs z alkoholem ,nierzadko upojeni do nieprzytomności. Wycieczki w głąb wysp choć krótko trwające to wrażenia bardzo intensywne. Trochę zobaczyłam innego , ciekawego świata, ale sam rejs 1 wystarczy.
Jarek
11 października, 2019Poruszyłaś niezwykle ważny temat. Całkiem niedawno byliśmy w Lizbonie i rozmawialiśmy z Polkami tam mieszkającymi a one z miejscowymi o wpływie wycieczkowców na miasto. Wszyscy są przeciwni. Giganty wpływają do miasta, wylewa się z nich morze ludzi, którzy tylko hałasują, śmiecą i nie przynoszą miastu dochodu bo wszystko mają na statku. A do tego psują panoramę miasto i widok ma most 15 kwietnia. Nie wspominając o zanieczyszczeniu środowiska. Mamy nadzieję, że regulacje wymuszą na właścicielach linii zmianę podejścia i zwrócenie się ku czystszej energii.
Gadulec
10 października, 2019Świetny artykuł, naprawdę wykonałaś kawał dobrej roboty. O wielu rzeczach nie miałam pojęcia, bo nie interesowałam się tym tematem (takie rejsy nie są dla mnie). Teraz już wiem, że na pewno nie są dla mnie, ani dla żadnych moich bliskich, a wszystkim, którzy będą zastanawiać się nad tego typu wycieczką będę podsyłała ten tekst!
admin
11 października, 2019dziękuję Kingo
Karolina
10 października, 2019Agnieszka dzięki za ten tekst i Twoje odpowiedzialne podejście! I dziękuję, że mogłam podzielić się moimi kaledońskimi doświadczeniami!
admin
11 października, 2019mam wrażenie, że będę Cię o nie pytała jeszcze bardziej.
Anna
10 października, 2019Byłam z rodziną na rejsie statkiem. Osobiście dobrze że popłynełam bawiliśmy się świetnie ale…. Zdecydowaliśmy że więcej nie pojedziemy gdyż nie odpowiada nam komercja i pustka moralna panująca wszechobecne na statku. Wycieczki są bardzo krutkie i nie są w stanie zapewnić komfortu jakiegokolwiek zwiedzania, np. wyobraźcie sobie zwiedzanie Rzymu od 9.00 do 15.00 że stresem czy zdążę na statek. Poza tym oferta finansowa podstawowa jest do przyjęcia ale za wszystko płaci się dodatkowo np. Wieczorem trzeba wyjść bo w ciasnej kajucie trudno wytrzymać statek oferuje mnóstwo rozrywek. Drink najtańszy to koszt 10 euro. A spokojnie posiedzieć nie można bo zaraz przychodzi kelner i trzeba zamówić kolejny bo nie da ci spokoju. Następna sprawa to ludzie tam pracujący to rzeczywiście filipińczycy pracujący od świtu do późnego wieczora i widać że bardzo zmęczeni… Jedzenia tak dużo że po prostu żenujące.
admin
11 października, 2019Dziękuję Ci za Twoją opinię.
Bartłomiej
9 października, 2019Zaciekawiło mnie zdjęcie do tego artykułu. Ukochana Lizbona i dokładnie taki widok jaki miałem z okna – mieszkałem pod tarasem Portas do Sol, na którym wykonano to zdjęcie. Fotografia jest już nieaktualna, bo dokładnie w tym miejscu, gdzie stoi wycieczkowiec od stosunkowo niedawna prężnie działa nowy terminal FLUVIAL, czyli port do obsługi wycieczkowców. Niskie ukłony za tekst. Porusza bardzo ważny problem. Nie chce umniejszać argumentom ekologicznym, ale do mnie przemawia przede wszystkim ten społeczny – 5000 ludzi, którzy wbiegają w miasto na chwile i wracają na swój potężny statek. Przeraża mnie to i zgadzam się z Karoliną – czasami jest to szansa dla lokalnej społeczności, ale nie widać tu żadnego pomysłu na zrównoważony rozwój. Jest żądza zysku i dziki kapitalizm. Pływające świątynie globalizacji.
Tomek
4 listopada, 2019Port się zmienił, ale wycieczkowce przypływają do Lizbony coraz liczniej – turyści wybiegają z wielkich statków, skupują wszystko w promieniu 100 metrów i wracają, często psując wszystkim podróżnym widoki. Tęsknię za Lizboną sprzed 10 lat, gdy nawet duński wycieczkowiec trafiał tu góra raz na tydzień. 🙂